Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2008

Anne-Marie Mieville


Μέσα στο σκοτάδι του χρόνου.


Είσαι νέα όμορφη, έχεις δύναμη
Γι’αυτό, δοκίμασέ το
Εγω, θα πεθάνω.
Αντίο
Δεν θέλω ούτε να σε αφήσω,
ούτε να σε πάρω πίσω.
Δεν θέλω τίποτε
Είμαι στα γόνατα,
με πλάτη σπασμένη...
Δεν θέλω ν’ακούσω τίποτε γι’αυτό...
Με πλήγωσες και με πρόσβαλες
όπως σου είχα πει
Δεν αγαπιόμαστε πια.
Ποτέ δεν αγαπηθήκαμε.

(Απο ταινία: Godard-Ten minutes older. Τα τελευταία λεπτά του έρωτα)
ITER

Ο αντιδραστήρας που θα αλλάξει τον κόσμο

Του Χ.ΒΑΡΒΟΓΛΗ
Η εφαρμοσμένη έρευνα για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών έχει αρχίσει να ξεπερνά την αντοχή του προϋπολογισμού ακόμη και των περισσότερο οικονομικά ανεπτυγμένων κρατών. Η λύση στο πρόβλημα αυτό φαίνεται να είναι η διεθνής διακρατική συνεργασία και η πρώτη κοινοπραξία κρατών που συνεργάζονται για την επίλυση του ενεργειακού προβλήματος της ανθρωπότητας φαίνεται ότι βρίσκεται σε καλό δρόμο. Σκοπός της συνεργασίας είναι η κατασκευή του πρώτου πειραματικού θερμοπυρηνικού αντιδραστήρα, ο οποίος θα αποδείξει τη δυνατότητα κατασκευής εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος που θα χρησιμοποιούν ως πηγή ενέργειας τη σύντηξη του υδρογόνου σε ήλιο.
Στην κοινοπραξία κρατών που θα κατασκευάσει τον νέο αντιδραστήρα συμμετέχουν όλες σχεδόν οι οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, Ευρωπαϊκή Ένωση, ΗΠΑ, Ρωσία, Ιαπωνία, Κίνα, Κορέα και Ελβετία, ενώ το όλο εγχείρημα τελεί υπο την αιγίδα της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Ένας προληπτικός θα έλεγε ότι η κατάλληλη επιλογή της ονομασίας ενός πειράματος μπορεί, ίσως, να συντελέσει στην επιτυχία του. Από την άποψη αυτή η κατασκευή του νέου αντιδραστήρα ξεκινάει με τους καλύτερους οιωνούς, αφού το αρκτικόλεξο ITER, που προκύπτει από τις λέξεις International Thermonuclear Experimental Reactor (διεθνής πειραματικός θερμοπυρηνικός αντιδραστήρας), είναι ταυτόχρονα και λατινική λέξη, που σημαίνει δρόμος. Προφανώς οι επιστήμονες των κρατών-συνεταίρων ελπίζουν ότι η επιτυχία του ITER θα ανοίξει το δρόμο για τη διεθνή συνεργασία στον τομέα της παραγωγής ενέργειας. Αν όλα πάνε καλά, η λειτουργία του αντιδραστήρα ITER θα αρχίσει το 2016.

Επιστημονική ερμηνεία
Η ενέργεια που παράγεται κατά τη θερμοπυρηνική σύντηξη προέρχεται απο την περίφημη σχέση που διατύπωσε ο Αϊνστάιν το 1905, Ε = mc^2. Οι πυρηνικοί φυσικοί γνώριζαν ήδη από τη δεκαετία του 1930 ότι ο πυρήνας του ατόμου του ηλίου, που αποτελείται απο δύο προτώνια και δύο νετρόνια, «ζυγίζει» κατά 0,7% λιγότερο απ’ό,τι τέσσερις πυρήνες υδρογόνου, δηλαδή τέσερα πρωτόνια. Έτσι ήταν εύκολο να συμπεράνουν ότι, αν ήταν δυνατόν να «κατασκευάσουμε» έναν πυρήνα ηλίου απο τέσσερις πυρήνες υδρογόνου, θα «περίσσευε» μια μικρή ποσότητα ύλης ίση με το 0,7% της μάζας του υδρογόνου. Η ύλη αυτή, σύμφωνα με τη σχέση του Αϊνστάιν, θα μετατρεπόταν σε ενέργεια. Μπορεί το ποσοστό της μάζας να φαίνεται μικρό, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι πολλαπλασιάζεται με το τετράγωνο της ταχύτητας του φωτός, που είναι ο τεράστιος αριθμός 1.000.000.000.000.000.000.000, δηλαδή 1 δισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια! Ετσι προκύπτει ότι, για κάθε γραμμάριο υδρογόνου που μετατρέπουμε σε ήλιο, παίρνουμε τόση ενέργεια, όση ηλεκτρική ενέργεια καταναλίσκει όλη η Ελλάδα σε μία ώρα!

ΒΗΜΑ Science
4 Σεπτεμβρίου 2005
Τα έξυπνα παράθυρα

Ένας έξυπνος υαλοπίνακας που αναπτύχθηκε στη Βρετανία είναι διαφανής στο

ορατό φώς αλλά εμποδίζει την υπέρυθρη ακτινοβολία, δηλαδή τη ζέστη, όταν η θερ-
μοκρασία του περιβάλοντος υπερβεί τους 29 βαθμούς Κελσίου. Το τζάμι αυτό είναι επιστρωμένο με διοξείδιο του βαναδίου, ένα υλικό του οποίου οι φυσικοχημικές ιδιό-
τητες αλλάζουν με τη μεταβολή της θερμοκρασίας. Τα έξυπνα παράθυρα δημιουρ-
γούν πιο άνετους εσωτερικούς χώρους, είναι πιο οικονομικά και πιο φιλικά για το
περιβάλον. Τα συμβατικά τζάμια ανεβάζουν πολύ τη θερμοκρασία στο εσωτερικό
των κτιρίων και αυξάνουν κατακόρυφα το κόστος για κλιματισμό. Χρωματιστά τζά-
μια που φιλτράρουν στις υπέρυθρες υπάρχουν ήδη, δεν ειναι όμως δημοφιλή καθώς περιορίζουν και το φώς εκτός απο τη ζέστη. Ανάλογα με τη θερμοκρασία, το διοξεί-
διο του βαναδίου μεταπίπτει μεταξύ δυο καταστάσεων. Κάτω απο τους 70 βαθμούς
κελσίου είναι ημιαγωγός, διαφανής στο υπέρυθρο, επειδή τα άτομα βαναδίου
σχηματίζουν δεσμούς μεταξύ τους και εμποδίζουν τη μετακίνηση ηλεκτρονίων. Όταν
η θερμοκρασία υπερβεί το όριο, οι δεσμοί σπάνε, τα ηλεκτρόνια αρχίζουν να
κινούνται ελεύθερα και το διοξείδιο του βαναδίου μετατρέπεται σε αγώγιμο μέταλλο, αδιαφανές στο υπέρυθρο.
Διάφοροι ερευνητές είχαν προσπαθήσει στο παρελθόν να κατεβάσουν τη

θερμοκρασία μετάβασης κάτω απο τους 70 βαθμούς προσθέτοντας διάφορα άλλα
στοιχεία, όπως το βολφράμιο και το μολυβδαίνιο. Ο καθηγητής Ιβαν Πάρκιν του πανεπιστημιακού κολεγίου του Λονδίνου διαπίστωσε ότι η βέλτιστη περιεκτικότητα
σε βολφράμιο είναι 1,9%. Ανέπτυξε επίσης μια μέθοδο επίστρωσης η οποία μπορεί
εύκολα να συνδυαστεί με τις συνήθεις βιομηχανικές μεθόδους παραγωγής υαλοπινά-
κων. Η επίστρωση γίνεται με τη διοχέτευση ατμού οξυτριχλωριδίου του βαναδίου και εξαχλωριδίου του βολφραμίου πάνω σε φύλλα γυαλιού που έχουν θερμανθεί στους
550 βαθμούς.

ΒΗΜΑ Science
22 Αυγούστου 2004
Το παίχνίδι με την ταχύτητα του φωτός

Μια «μεταβαλλόμενη» ταχύτητα του φωτός
θα έλθει σε πλήρη αντίθεση με τη Θεωρία
της Σχετικότητας του Αϊνστάιν και φυσικά
Θα «διαβρώσει» το μεγαλύτερο μέρος
της παραδοσιακής φυσικής

Η βάση για την ανάπτυξη της θεωρίας ότι η ταχύτητα του φωτός μετεβλήθη στηρίχθηκε σε μετρήσεις μιας άλλης παραμέτρου: της σταθεράς λεπτής υφής, που είναι γνωστότερη ως σταθερά α. Πρόκειται για σταθερά που μετράει τη δύναμη με την οποία τα υποατομικά σωματίδια αλληλεπιδρούν το ένα στο άλλο και στο φώς. Πιο απλά, η σταθερά αυτή καθορίζει την ισχύ της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης. Ο Τζον Γουέμπ του πανεπιστημίου της Νότιας Νέας Ουαλίας, στην Αυστραλία, και οι συνάδελφοί του ανακοίνωσαν το 2001, ύστερα απο τρία χρόνια ερευνών, ότι η τιμή της σταθεράς α είχε αυξηθεί κατά μερικά μέρη επί 10^5 τα προηγούμενα 12 δισεκατομμύρια έτη. Πρίν από λίγες εβδομάδες όμως γερμανοί ερευνητές οι οποίοι μελετούσαν φωτόνια που εκπέμπονταν από άτομα καισίου και υδρογόνου ανακοίνωσαν οτι δεν παρατήρησαν καμία αλλαγή σε μερικά μέρη κατά 10^15 από το 1999 ως το 2003. Η εν λόγω παρατήρηση βεβαίως δεν σημαίνει οτι δεν είναι πιθανόν η σταθερά α να είχε μεταβληθεί πριν απο πολλά δισεκατομμύρια έτη. Οι φυσικοί που υποστηρίζουν ότι η σταθερά α είναι πράγματι σταθερά και δεν έχει υποστεί αλλαγές στηρίζονταν στα αποτελέσματα του μονάδικού φυσικού πυρηνικού αντιδραστήρα ο οποίος ανακαλύφθηκε σε ορυχείο ουρανίου στην περιοχή Oklo στην Γκαμπόν (χώρας της Κεντρικής Αφρικής).
Του
EUGENIE
SAMUEL REICH
ΒΗΜΑ Science/ΦΥΣΙΚΗ
29 Αυγούστου 2004
ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ

Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα

Δειλινό στη γέφυρα
.......................................................................................
…Είναι πράγματι απάνθρωπο να εξαρτάται η ζωή σου

από λόγια ή βλέμματα, αλλά εγώ δεν έχω σκοπό να πώ
ποτέ την αλήθεια, γιατί συχνά τα τρένα μ’ακολούθησαν
ως μέσα στην κάμαρά μου, κι εδώ κυριολεκτώ: μόλις
έμπαινα στο δωμάτιό μου φορούσα το κασκέτο του σταθ-
μάρχη κι άναβα τη μακριά μου πίπα για να κρύβουν οι
καπνοί τα τόσο συνταρακτικά περιστατικά κι όταν με
ρώταγε η σπιτονοικοκυρά «το είδες;», «το είδα, σου λέω,
πέρασε τόσο κοντά μου», «και που πήγε;», «μα θα ήμουν
θεός αν το ήξερα», πράγματα παράξενα θα πείτε, λά-
θος, είναι απλώς αυτά που λέμε ανεξήγητα ή καθημερι-
νές θλίψεις – με τα πολλά πείστηκα να φύγω για το
Ναύπλιο (όπου είχαν αγαπηθεί οι γονείς μου) κι όλα αυτά
προς δόξαν του μυστηρίου κι ο χαμένος χρόνος ας πάει
να κρεμαστεί κι ας κρεμαστεί μαζί του κι εκείνος που τον
έχασε. Κι ύστερα έρχονται και σε ρωτάνε: «σε ποιόν έχω
την τιμή;», «στο μουνί της αδερφής σου, βρέ ηλίθιε – δε
βλέπεις;»...
.............................................................................................
ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΥΘΑΝΑΣΙΑΣ

Ορατότης μηδέν

Εξάλου το μόνο που θυμάμαι είναι οτι ο φύ-
λακας του κήπου με πλησίασε και μου κανε παρατη-
ρήσεις για τη θερμάστρα --- ποιά θερμάστρα θα πεί-
τε, αλλά ιδού το μυστικό: τα πράγματα έχουν και την
άλλη όψη κι εγώ απ’την άλλη πλευρά μου, την ω-
ραιότερη, λέγομαι Έγκμοντ, κι ας λένε ότι μιλάω μο-
ναχός μου,--- έτσι φυλάγομαι τώρα και προσπαθώ
να κοιτάζω αλλού όταν ανοίγω ενα συρτάρι,
γιατί αλίμονο αν μαθαίναμε όσα μας έχουνε
συμβεί.